HOA PHƯỢNG VĨ

Dương Văn Chung

 

                                                                            

Tôi rất thích cây điệp tây, tức là cây phượng, hoa màu đỏ thắm, rực rỡ trên nền lá xanh tươi, tàng cây cao rộng, che phủ một phần sân trường Tiểu học Nam Châu đốc. Người Hoa gọi cây phượng là phượng vĩ tùng, phượng là con chim phượng, vĩ là cái đuôi, vì lá của nó nhỏ như lá me, mọc đối xứng nhau trên một cọng nhỏ, rồi những cọng này lại mọc đối xứng trên một nhánh lớn, tạo thành một mảng lá xoè ra, thu nhỏ dần ở cuối nhánh, giống như đuôi con chim phượng. Hoa phượng nở vào mùa hè, báo hiệu cho học trò hai cuộc vui: lễ phát phần thưởng và bãi trường.

Lễ phát phần thưởng hàng năm được tổ chức thật long trọng. Quà để thưởng gồm có đồng hồ, viết máy, ra-đi-ô,  sách đủ loại, trong đó xôm nhứt là những quyển từ điển. Tỉnh trưởng hoặc Phó Tỉnh trưởng đến khai mạc buổi lễ. Quan khách, phụ huynh học sinh, quý thầy cô giáo và học sinh tham dự chật rạp hát Lạc Thanh. Học sinh được lần lượt xướng danh lên lãnh thưởng. Phần thưởng thấp nhứt phát trước, phần thưởng cao nhứt là phần thưởng danh dự toàn trường phát sau cùng. Để cho buổi lễ được long trọng và tăng thêm danh dự cho học sinh lãnh thưởng, thầy điều hợp viên buổi lễ tuyên bố phần thưởng nầy do Đức Quốc Trưởng Bảo Đại  hoặc Đức Từ Dụ (thân mẫu của vua Bảo Đại) ân tứ, phần thưởng kia do Thủ Tướng Chánh Phủ khen tặng. Những màn văn nghệ rất hay và rất ý nghĩa như Trọng Thủy Mỵ Châu, Lê Lai Liều Mình Cứu Chúa…v.v. được quý thầy cô biên soạn cho học trò trình diễn, giúp cho buổi lễ Phát phần thưởng hết sức sinh động.

Lễ phát phần thưởng chấm dứt, học sinh nghĩ hè ba tháng.

Sau chín tháng “xôi kinh nấu sử”, học sinh ai cũng cảm thấy thấm mệt. Bãi trường là một dịp nghỉ ngơi để giải tỏa bớt những dồn nén, căng thẳng trong đầu, như Xuân Tâm đã mô tả niềm vui lúc Nghỉ hè trong Lời Tim Non (1941):

                      Sung sướng quá, giờ cuối cùng đã hết,

                      Đoàn trai non hớn hở rủ nhau về.

                      Chín mươi ngày nhảy nhót ở miền quê,

                      Ôi tất cả mùa xuân trong mùa hạ !

Thật vậy, trong lòng của mỗi học sinh lúc đó đều thoải mái, tươi mát như cảnh vật mùa xuân.

Ai cũng vui vẻ, cởi mở:

                      Một nét mặt, trăm tiếng cười rộn rã,

Lời trên môi chen chúc nối nghìn câu.

Niềm vui ấy tràn đầy, không dấu diếm được nữa:

                      Kiểm soát kỹ, có khi còn thiếu sót,

                      Rương chật rồi, khó nhốt cả niềm vui.

Tâm lý chung là không còn muốn ngó ngàng gì đến bài vở nữa, mà chỉ nghĩ đến lúc sum họp gia đình và cảnh đẹp đẽ của mùa hè:

                      Trong khoảnh khắc sách bài là giấy cũ,

                      Nhớ làm chi, thầy mẹ đợi em trông.

                      Trên đường làng huyết phượng nở thành bông,

                      Và vườn rộng nhiều trái cây ngon ngọt.

Nôn nóng ngày về quê, không ăn ngủ được:

                      Chờ đêm nay, sáng sớm bước lên tàu,

                      Ăn chẳng được, lòng nôn nao khó ngủ.

Bây giờ khi nào có dịp nhìn thấy hoa phượng đỏ, tôi nhớ lại thuở còn đi học, cuối năm rộn rịp với ngày lễ Phát phần thường, nhớ bài thơ Nghỉ hè của Xuân Tâm tôi đã học thuộc lòng hồi năm Lớp Nhì, đã diễn tả đúng tâm trạng chung của học trò, thật sung sướng và thư giãn nghỉ hè ba tháng.